23 / 84
kendi kendinin doktoru gibi
hareket ederken, bilinçli olarak
ya kendisine şifa oluyor ya
da bilinçsizce kendine zarar
verebiliyor. Durum burada sabit
kalsa gene iyi. Ben denedim,
kullandım, yaptım, sen de
dene, kullan ve yap mantığı
ile başkalarına da bilinçsizce
zarar veren bir kitle de var”
diyor ve ekliyor, “Öte yandan
sağlık çalışanlarının aşırı
branşlaşması ve insana bütün
bakma yönündeki bir takım
eksiklikleri, bir takım sağlık
yöneticilerinin de hasta yerine
“müşteri” anlayışıyla hizmet
sunmaları sağlık okuryazarlığının
yanlış algılanabildiği ve
uygulanabildiğinin de bir
göstergesi. Bence sağlık
sistemimiz toplumda; sağlık
eğitimi, halk sağlığı, kamu
sağlığı, koruyucu hekimlik,
koruyucu sağlık, sağlık iletişimi
kapsamında çalışmaları
yerel yönetimlerin desteği
ile daha da artırmalı. Bu
kavramların kullanım alanlarını
genişletmeli. Çünkü mevcut
yeterli görünmüyor. Ayrıca
medyadaki sağlık haberleri ve
televizyondaki sağlıkla ilgili
bilgilendirmeler de daha çok
bu boyutta sürdürülmeli. Son
yıllarda ben ve bazı arkadaşlarım
ve hekimler de bu boyutta işini
yapmaya gayret ettiği için anlamlı
düzeyde gelişmeler olduğunu
görüyoruz. Fakat yeterli değil.
Tam bir seferberlik halinde
olmak gerekiyor.”
BAĞIMLILIĞA KARŞI
BİLİNÇLENMEK İÇİNDOĞRU
BİLGİYE ULAŞMAK ŞART
Uğur’a göre uyuşturucu, alkol
ve tütün çoğu zaman dost
gibi görünen düşmanlar, “En
tehlikeli düşman da bu değil mi?
Düşman düşmanlığını gizlerse ve
bizden güçlü olursa mağlubiyet
kaçınılmaz olur. Gerek Sağlık
Bakanlığı’nın, gerek STK’ların
gerekse de sağlık hizmeti veren
kuruluşların, profesyonellerin
ve medyanın buradaki rolü arttı.
Günümüzde sağlık okuryazarlığı
yönünde teorik bilgi kaynağına
ulaşmak yeterli olsa da, konu
sunumlar, eğitimler ve projelerle
anlatılsa da en büyük eksiğimiz
ve en önemlisi olan uygulamaya
geçirme. Burada sadece vatandaşın
değil, sağlık ve eğitim sistemindeki
eksikliklerin de payı bulunuyor.
Daha fazla destek mekanizmasına
ihtiyaç var. Madde kullanımı, alkol,
tütün ve teknoloji bağımlılığı hem
sağlık bilimlerinin hem de sosyal
bilimlerin önemli konularından
birisi. İnsanların başta güvensizlik,
sevgisizlik, yalnızlık ve iletişim
eksikliğinden dolayı içinde
bulundukları ruh hali, onları
tütün, alkol, uyuşturucu ve son
yıllarda ayrı bir başlık altında
incelenen teknoloji bağımlısı
olmaya itebiliyor. İnsanlar bağımlı
olurken onlar adeta bağımsızlığını
ispatlıyor. İşte bu yüzden meseleye
holistik bakıp çözümleri bu şekilde
üretmek daha etkili. Öte yandan
bağımlılıkların sebeplerini ortadan
kaldırmaya yönelik çalışmaların
ve bağımlı kişileri tekrar topluma
kazandırma çalışmalarının
yanında irade kontrolü de önemli.
İradenin devreye girmesi ile
nefsine hükmedilen değil, nefsine
hükmeden tarafına geçen insan işte
o zaman bağımlılığı kontrol altına
alabiliyor. Asıl özgürlük de bu
değil mi? Bir sonraki aşamasında
ise; bu özgürlüğü başkalarının da
tadabilmesi, yakaladığı iyilik halini
başkalarının da yakalaması için
çalışmak geliyor.”
İnsanların sağlık hizmetlerinden sadece ihtiyaçlarına
göre; doğru zamanda, doğru merkezde ve doğru
ellerde faydalanması, ayrıca gereksiz ve yanlış tıbbi
işlemlerle de karşılaşmaması gerekiyor. İnsan ancak;
okuyor, dinliyor, analiz ediyor, karara katılıyor, karar veriyor ve
hayata uyarlıyorsa gerçek bir sağlık okuryazarı olabiliyor.
HAZİRAN 2018 23