risini model alır. Çocuğun çevresinde ve aile-
sinde böyle modeller varsa, maddeye yönel-
me riski çok daha yüksektir.
Bağımlılık Özellikleri
Madde ve uyuşturucu kullanan bir çocu-
ğun tutum, davranış ve psikolojisinde belir-
gin değişikler yaşanır. Çocuk ya içine kapa-
nır ya da aşırı hareketlilik, öfke patlamaları
gösterir. Yalan söyleme, yaşamdan zevk al-
mama, kendini mutsuz hissetme, aile ve top-
lumdan uzaklaşarak içe kapanma vs. uyum
ve davranış sorunları baş gösterebilir. Çocu-
ğun ders kalitesinde düşme, sınıfta kalma
ya da okulda öğretmenleri tarafından sürek-
li uyarı cezaları aldığı gözlenir. Bedeninde
belirgin değişiklikler ortaya çıkar. Aşırı kilo
kaybı, kollarında iğne izleri, sürekli öksür-
mesi, gözlerinde kızarıklık, uyku düzeninde
bozukluk oluşur. Giyim tarzı değişir, kolla-
rında dövme ya da kesikler görülür.
Sağlıklı Ebeveyn Yaklaşımları
Çocukluk ve ergenlik çağı potansiyel ve güç-
lü bir enerjiyi temsil eder. Dolayısıyla çocu-
ğun sağlıklı bir şekilde bu enerjisini harcaya-
cak alanlar oluşturulmalı, çocuğun psikoloji-
sine uygun iletişim yaklaşımları geliştirilme-
lidir. Ebeveynler çocuğu tanımlamak, sınırla-
mak, ne yapacağını belirlemek yerine çocuğu
tanıma, anlama çabası gençlik dönemi ruhsal
sorunun çözümüne kolaylık sağlar. Bir gen-
cin sorunlarını anlamada, sorunlarını tanım-
lamada, sağlıklı teşhisler koymak için o gen-
cin nasıl bir evreden, nasıl bir süreçten geç-
tiğini iyi gözlemleyebilmek gerekmektedir.
Ebeveynler her şeyden önce iyi bir gözlemci
olmalıdır. Çocuğunu doğumdan itibaren nasıl
bir gelişim süreçlerinden geçtiği kişilik, duy-
gusal ve sosyal gelişim özellikleri hakkında
bilgi sahibi, ayrıca çocuğunun ilgi, merak ve
yetenekleri hususunda fikir sahibi olmalıdır.
Ebeveynler çocuklarıyla açık, duyguları-
nı anlamaya dönük ve güvenli iletişim kur-
malı, çocuklarını dinleme ve anlama beceri-
si geliştirmeli, eleştirmek, yargılamak, suçla-
mak ve akıl vermekten kaçınılmalıdır. Rehber
ana-baba modeli olarak söyleyerek değil; gös-
tererek, örnek ve olumlu model olarak çocuk-
larını eğitmeli, çocuğun sınırlarını, yaşamın
kural ve değerlerini oluşturmasına yardımcı
olmalıdır. Çocuğa bilgiyi kullanabilme beceri
ve davranış eğitimi verilmelidir.
Özellikle yanlışlıklar karşısında, zarar-
lı alışkanlıklara özendiren arkadaş çevresi-
ne karşı çocuğumuza “hayır” diyebilmeyi öğ-
retmeli, kendi özgüveni oluşturmasına destek
olarak, sağlıklı sınırlar geliştirmesine yardım-
cı olunmalıdır. Böylece genç, kendisini zararlı
alışkanlıklara sevk eden arkadaşlarını durdu-
rabilecek, kendi arasına mesafe koyarak mad-
de bağımlılığından koruyabilecektir.
