İlk zamanları dostlarınızın sözünü tekzipeder gibi görünen ay-
nayayavaş yavaş onlarla beraber olmayaonlar gibi evet. Bugün
zayıf ve soluksunuz demeyebaşlar. Artıkneşeniz kaybolur.
Akşama kadar halsiz ve sıkıntılısınız. Rast geldiklerinize sizeke-
yif sormadanogün rahatsız olduğunuzdanbahsedersiniz. Hele
“Evet bendeöylegörüyorum” diyenbir aziz dosta rast gelir-
seniz. İştebu suretlehiç yoktanhastaolursunuz. Pek çokhas-
talıklarda hakikatenbu telkininhariçtenvederundanbüyükbir
rolüvardır. Kolera zamanında korkudankolera araz gösterenler
azmıdır? İki senedir acaba bendeuykuhastalığı varmı?Diyerek
bizenekadarmüracaat edenoldu. Birmektepveyakışlada bir
apandisit vakası çıksa pek az zamanda kazip apandist salgınları
artıyor. Operatörlerin ameliyat ettikleri apandisitlerin, yumur-
talıkları çıkarılankadınların rahatsızlıklarınınyüzdekaçını ciddi
telakki ediyorsunuz. Bir vakit “Fekonedite” ünvanlı eserinde
EmileZola böyleyumurtalıklarının ağrılarındanmuzdaripher
kadında iltihab-ı mübeyyiz teşhisi koyarak ameliyat edenebe
hekimlerini nekadar hırpalamıştı. Sadehastalıklarmı, güzellik
ve iktidar zanve iddiaları da bir telkinmahsulüdeğil midir?Sen
kahramansın telkinleriyle-hele isterikmizaçtaolursa aciz bir
çavuş kendini Napolyongörür. Buyıl damuhitinin ciddi veya
riyakarmükerrer telkinleri kendisineböylebir iktidarınvücudu
hakkındakanaat uyandırır.
Frenkkarıları bizimevlerimizdekapalı yaşayankadınlarımızdan
pek çokdefa hüsnünemağrurdur. Çünküonlar hüsünleri hak-
kındaoyaşakadar binlerceerkeklerdenpek çok sözler işitmiş,
bunlardan çoğununyalanve iğfal olduğunubildiği haldeyavaş
yavaş fikrindegüzelliği hakkında bir kanaat hasıl olmuştur. Paşa
konaklarında dalkavuklarla, halayıklarla büyüyenbirçokbiçare-
ler tavşangibiyken arslan, abdalken akıllı olduklarınakanidirler.
Sinir buhranları böyle sari değil midir?Kahkahalarlagülenbir
insangörsekvekahkahasının sebepsiz olduğunu tamamen
bilsekevvela hayretedüşeriz. Birmüddet sonragayri iradi bizde
gülmeyebaşlarız. Halbuki kederli vematemli bir yüz karşısın-
da ruhumuzu ihtiyarımız haricindebir hüzünbulutunun istila
ettiğini farkederiz. Hiç kederimiz yokkenkastenkaşımızı çatıp
yarımsaat dursak ruhumuza hüzün çöker. Enkederli zamanda
zorlagülmeye çalışsak, yüzümüzegülenbir adamgibi takallüs
ettirsekneşelenmeyebaşlarız. Avrupalılardan çokdefa bir sinir
hekimi sıfatıylaTürklerinniçinneşesiz olduğu sualinemaruz
kaldık. Sizinmillet adetagülmeyi bilmiyor diyorlardı. Şüphesiz bu
da telkinin tesiriydi. Bizdeküçüktenberi neşeyepek azmüsa-
adevardır. Mutat olanölçüdenyukarısı terbiyeharici addedilir.
Neyabancınınneebeveyninyanında doya doyagülebiliyoruz.
Çocuk çokgülerse arsızdır. Kız, erkekolsungençliğinde fazla
gülersehoppave şımarıkhatta ahlakı meşkûktür. Ondan sonra
zorlayınız ki gülsün. Helemuhit-i harp, ihtilal, yangın, ölüm, kaht
veyoksuzlukve tehditlerindenbir günkurtulamazkenotuz
kırk senedir gazeteler gülecekhalimizmi var nakaratını tekrar
ederkennasıl neşeli olursunuz. Halbuki çokgülenin selamet-i
akliyesine inanılmadığı kadar çok ağlayana da salimnazarıyla
da bakılmamalıdır. Terbiyeninesası telkindeğil midir?Biz ittikası
icapedenbirçok faziletlere aklımız ermedenneolduğunu an-
lamadankörükörüne alışırız. Onlarınbizimseciyemiz üzerinde
pekbariz tesiri olur.
Sinir tezahürlerininbilevakit vakit infilakı hep telkinyüzün-
dendir. Camidebiri öksürürkendiğerlerinindekendini tuta-
mayaraköksürmeyebaşlaması, mevlüt okunurkenbayılanbir
kadının arkası sıra diğerlerinindebayılması, harp zamanında el
ayakoynatma sinirlerinin artması birbirini görmekten, telkinin
tesirindendir. Eskiden şarko zamanında isteri hamleleri denilen
bayılmalar çoktu. Onlarınmenşei veusul-i defiöğrenileli beri
bayılmalar pekazaldı. Bugün isteri tecelliyatını kadınveerkek
daha ziyade serserilikte tuvalet düşkünlüğündegösteriyorlar.
İşte Amerika’da söylediğim bu mektep hastalıkların çoğun-
da korkuyu sebep görüyor. Hastaya ümit ve cesaret telkin
ediyor. Bu sayede ilk nazarda şifası muhal görülen birçok
hastalıklar iyi oluyor. Ümit ve cesaretin tedavide büyük rolü
anlaşıldığı için dinden, ibadetten, nefisten istiane ediliyor.
Son zamanda her şeyi uzvu ve maddi gören tedaviyi de o
yolda arayarak maneviyatı büsbütün ihmal eden tababet
yerine böyle psikoloji fenninin kabul ettiği manevi yollardan
istifade ediliyor.
(devam edecek)
Ümit ve Cesaretin
Tedavideki Büyük Rolü
Hilal-i Ahdar, 30 Mart 1341 (1925), C.1, No: 5, s. 34
yesilay.org.tr
YESiLAY
•
NİSAN
2014
95
