Elindeki telefona dalmış bir şeyler yapan ya da yolda ken-
di kendine konuştuğunu zannettiğimiz ve çeyrek asır önce
gören bir kimsenin “deli” hükmünü vereceği garip tipler-
le karşılaşıyoruz. Ya da yanı başımızda arkadaşımız, yeğe-
nimiz, çocuğumuz sürekli elinde bir cihaz, başka duygular-
la, başka tepkilerle bizden ve çevresinden ayrı bir dünyada
yaşıyor. Geçen gün bir arkadaş, “eşimdoğumgünümü sos-
yal paylaşımsitesinden kutladı” diyerek hayretini dile geti-
riyor. Gerçekten ne yapıyoruz ve neler oluyor?
Türkiye değişiyor. Gelişen ekonomisiyle, bölgesinde ve
dünyada üstlendiği misyonuyla dikkat çekiyor. Tarihi, eko-
nomisi, genç nüfusu bu ilgi sebeplerinin başında geliyor. Bu
gelişimin altında teknolojinin ve bu teknolojinin kullanımın
büyük etkisi var. Özellikle genç nüfusuyla bu teknolojinin
benimsenmesinde ve kullanımında ülkemiz dünyanın bir-
çok ülkesinden önde. Bu teknolojinin kullanımının ülkenin
üretimve ticarî hayatına kattıklarını işin ehillerine bırakıp,
bakışımızı teknolojik gelişmelerin doğurduğu güncel sorun-
lara ve toplumsal perspektife kaydırdığımızda karşı karşıya
olduğumuzmanzara endişe verici boyutlardadır.
Türkiye Yeşilay Cemiyeti Başkanı olarak ilk beyanat-
larımızda dile getirdiğimiz bir gerçek vardı: “Değişen dün-
yada, klasikleşmiş bağımlılık türleri yanında giderek daha
etkin ve zararlı olma eğilimi gösteren yeni ve güncel ba-
ğımlılık alanları da özellikle gençlerimizi tehdit etmekte-
dir.” Yeni vizyonuyla Yeşilay, kanıta dayalı ve bilimsel ve-
rileri kullanarak, gelişmenin ve ilerlemenin karşısında ol-
maksızın teknoloji bağımlılığına karşı da uyarıcı ve doğru-
ya yönlendirici bir rol üstlenecektir.
Alkol, uyuşturucu ve sigara gibi kötülüğü herkes ta-
rafından kabul edilen maddelerin kullanımı ile ilgili olarak
tercih ettiğimiz “bağımlı” kelimesiyle tanımlanacak nok-
taya gelmiş bir teknoloji kullanımından söz ediyoruz. “Ba-
ğımlı olmak ne demek?”, “Bağımlılığın içine neler girer?”,
“Bu kadar çok faydası olan bir şeyi bağımlılık olarak nite-
lendirmek ne kadar doğrudur?”, “Özellikle gençlerin ve ço-
cukların bağımlılığı üzerinden konuşulan bu mesele biz
yetişkinlerin teknolojiye adaptasyonuyla ilgili bir problem
midir?”, “Bu geçici bir durummudur?” gibi toplumda her-
kesin üzerinde durması, tartışması gereken konular netli-
ğe kavuşmuş değildir.
Yeşilay dergimizin bu sayısında, eldeki verilere, uz-
manların uyarılarına ve toplumsal gözlemlerimize bakarak,
kendimizi bu tartışmalara karıştırmadan teknolojik bağım-
lılığın bir biçimi olan sosyal medya bağımlılığını masaya ya-
tırıyoruz. İnternet kullanımının beraberinde getirdiği pay-
laşımkültürü üzerine çok fazla tartışma imkanı bulama-
dan, mobil cihazlarla ayrı bir evreye giren sosyal paylaşımı
konuşmak zorunda kaldık. Türkiye’de internetin yaygınlaş-
masıyla birlikte özellikle gençlerimizin kısmen de olsa de-
netimaltında tutulan internet kafelerden veya evde aile
gözetimindeki internet kullanımından tamamen bağımsız
şekilde bumobil networka dahil olmaları, gözlerimizi kont-
rol mekanizmalarından daha çok bunun kullanımı ile ilgili
problemlere çevirmeyi gerektirmektedir.
Rakamlara başvurduğumuzda, akıllı telefon olarak
isimlendirilen ve sadece telefon vazifesi görmekle kalma-
yıp bilgisayar ve internet teknolojisini birleştiren bir sis-
temin; piyasaya çıkalı daha birkaç yıl olmasına rağmen,
“2012 yılında akıllı telefon satışlarının 717 milyon adet
gerçekleşeceği ve bunun geçen yıla göre %45 oranında bir
artışa denk geleceği” gibi inanılması zor rakamlara ulaş-
ması düşündürücüdür. Bu alanda görülen artış, öncelikle
sadece kanunî ve ailevî kontrolün ne kadar yetersiz kala-
cağı hususunda ipucu vermektedir. Bu kadar hızlı bir deği-
şimi yakalamak, bizatihi değişimin özünde olan temel de-
ğişmezleri tespit edip ona göre bir eğitim ve terbiye me-
todu üzerinde kafa yormaktan geçer. Öncelikle insanla-
ra nasıl bir fotoğrafla karşı karşıya olduklarını ve bunla-
rın ne tür mahzurlar doğurabileceğini anlatmak ve onla-
rı en azından bu konuda konuşmaya ikna etmek gerekir.
Eğitim sistemimizin teknoloji benimsetmek ve kullandır-
mak için giriştiği çabaların ilk olarak “bilgisayar” dersi ola-
rak kendine yer bulması, zamanla akıllı tahtalar, tablet
uygulamaları gibi getirisi ve götürüsü tespit edilmemiş bir
seri uygulamaya kapı açmıştır. Genç nüfusumuzun bu ka-
dar teknolojiye açık hale getirilmesiyle birlikte telefon ve
akıllı telefon kullanımının en yaygın olduğu ülkelerden biri
haline gelmiş durumdayız. Bunun yanında teknolojinin
doğru ve faydalı kullanımı ile ilgili istatistiklerde dünya sı-
ralamasının gerisinde görünüyoruz. Bazı arama motor-
larında en çok tercih ettiğimiz kelimeler ilgimizi ve kulla-
nım biçimimizi ele vermektedir. Buna bir de teknoloji dev-
lerinin ve uluslararası şirketlerin yeni teknolojilerini pazar-
lama ve teşvik etme stratejileri eklenince nüfusumuzun
büyük kısmı bu ağın içine girmektedir. Ucuz internet pa-
ketleri, bedava SMS gibi uygulamalar ve sürekli yenilenen
teknoloji bu bağımlılığı daha da körüklemektedir.
Dünya istatistiklerine baktığımız zaman, sosyal payla-
şımağlarını takip etme ve kullanma çabasında bizimülke-
BAŞYAZI
Sosyal paylaşımve
sosyal medya bağımlılığı
