Küçümsenen büyük tehlike:
ŞANS OYUNLARI ve KUMAR
Bağımlılıklar, bilhassa endüstrileşmenin de bir sonucu olarak
toplumları istila ederek ve zamanla etkisini artırarak çağı-
mızın en önemli ve yaygın sorunları arasında yerini almıştır.
Bu tehlikeyi önlemek için devlet politikaları, sivil toplum ku-
ruluşları, özel kuruluşlar kapsamında dünya genelinde ciddi
çalışmalar yapılmaktadır.
Gün geçtikçe bağımlılık alanları artmış, insanoğlunun daha
çok tüketmesine sebebiyet verecek birçok bağımlılık türleri
de ortaya çıkmıştır. Doğrudan dışarıdan alınan ve beyinde
üreyen kimyevi maddeler, beynin iletişim sistemini ve sinir
hücrelerinin işlevselliğini bozmakta, kişinin
karar alma, ira-
deyi gösterme gibi aksiyonlarını bozmaktadır.
Dolayısıyla
bağımlılık denildiği zaman akla önce tütün ürünleri, uyarıcı
ve uyuşturucu maddeler, alkol gelmektedir. Klasik anlayışla,
bağımlılık tanımı içinde sigara, alkol ve madde gibi kimya-
sal bağımlılıklar algılansa da, giderek daha sinsi bir yayılma
gösteren ikinci bağımlılık türü de davranışsal/eylemsel ba-
ğımlılıklardır. Ne yazık ki bu tür bağımlılıklar, bir tür alışkanlık,
eğlence veya vakit geçirme etkinliği olarak görüldüğünden
toplumda diğerleri gibi reddedilmemekte ve gerekli olsa bile
tedavi başvurusu gecikmektedir. Kumar, alışveriş, teknoloji,
yeme gibi davranışsal bağımlılıklar içinde bilhassa aileyi de-
rinden etkileyen,
toplum tarafından asla onaylanmasa dahi
bir şekilde yaygınlık gösteren
davranışsal/eylemsel bağım-
lılık türü kumar bağımlılığıdır.
Kumar bağımlılığı kişisel, ailesel ve iş yaşamında neden oldu-
ğu tümkayıplara rağmen kumar oynama dürtüsüne engel
olamama şeklinde tanımlanabilir. Her gelir grubunda görüle-
bilen bu bağımlılık türü 40-50 yaş arası erkeklerde daha da
yaygındır. Teknolojiyle birlikte gelen sanal oyunlar ile gençler
arasında da yaygınlaşan
kumar, kadınlarda da azımsanmaya-
cak derecede yaygınlık göstermiştir.
Ahlaken hiçbir şekilde
etik sayılmayan, olumlanması mümkün olmayan kumarın bu
derece yaygınlık göstermesi ve bir kez oynayanın, kazansa/
kaybetse dahi bir daha oynamasına karşılık
kendini kontrol
edememesi
nasıl tehlikeli bir bağımlılık türünün var olduğunu
gözler önüne sermektedir.
Esasen kumar bağımlılığı devlet tarafından da kontrol edi-
lebilir bir nitelik taşıması hasebiyle Şans Oyunları adı altında
Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu kapsamında yasal
düzenlemelere sahiptir. Ülkemizde yasal olarak Milli Piyango,
Sayısal Oyunlar, İddia, Spor Toto ve At Yarışları oynatıl-
maktadır. Anayasaya göre
gençleri kumar alışkanlığından
korumakla yükümlü olan devle
t, kumar bağımlılığına giden
yolları döşeyen şans oyunlarının pazarlayıcısı olmuştur.
İnsanların para yatırarak ‘belki çıkar’ umuduyla kısa yoldan
ve
emek harcamadan para kazanma
isteğine maalesef
devlet de aracı olmuştur. Şans Oyunları da emek harcama-
dan, gayret göstermeden kısa yoldan zengin olma ihtiyacına
binaen oynanan bir oyun değil midir?
Ülkemizde kumar oynama ve oynatmaya engel olmak
amacıyla aslında pek de
caydırıcı olmayan bir takımönlemler
alınmış
olmasına karşın bu yasal durum, henüz büyük bir teh-
like olarak görülmeyen kumarınmerdiven altı diye tabir etti-
ğimizmekânlarda oynatılmasına çok da engel olmamaktadır.
Ayrıca, iddaa, at yarışı, sayısal loto gibi oyunlar, kumarhane-
lerin yasak olduğu Türkiye gibi ülkelerde boşalan yeri gayet iyi
doldurmaktadır. Bu süreçte de oynanan oyunun sadece adı
değişip, şans oyunları adı altında kumar oynatılmaya ve boş
umutlar dağıtılmaya devamedilmektedir.
Gençler arasındakumarınyaygınlaşması aslındabudurumun
en tehlikeli boyutu. DevletDenetlemeKurulu’nun raporundayer
alanbir araştırmayagöre 18yaşınaltındabulunan
gençler yoğun
bir şekildeşansoyunlarınayöneliyor
. Yasal yaş sınırı (18) altın-
dakilerinyüzde28,4’üSayısal Loto, yüzde25,9’uPiyango, yüzde
25,9’u İddaa, yüzde 19,8’i deHemenKazanoynuyor.
B A Ş Y A Z I
Prof. Dr. M. İhsan Karaman
Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Başkanı
yesilay.org.tr
6
YEŞiLAY
•
AĞUSTOS 2014
